Gazeta Podatkowa nr 9 (1259) z dnia 1.02.2016

ZUS za osoby na urlopie wychowawczym w 2016 r.

Z początkiem 2016 r. nie zmieniły się zasady zgłaszania do ubezpieczeń w ZUS osób przebywających na urlopie wychowawczym ani też sposób naliczania za nie składek. Jednak wzrost od 1 stycznia br. kwoty minimalnej płacy oraz przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego ma wpływ na wysokość najwyższej i najniższej podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych tych osób. Za niektóre osoby korzystające z urlopu wychowawczego składki w styczniowych raportach trzeba będzie rozliczyć w lutym według nowych stawek.

Ubezpieczenie w ZUS

Okres, kiedy pracownik korzysta z urlopu wychowawczego, to czas, w którym ma on zagwarantowane ubezpieczenia w ZUS. Jest jednak nimi objęty tylko wtedy, gdy spełnia ku temu określone warunki. W czasie urlopu wychowawczego osoba korzystająca z niego podlega bowiem z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu, ale tylko, jeśli spełnia określone warunki (patrz tabela 1).

Zgłoszenia do ubezpieczeń w ZUS osoby przebywającej na urlopie wychowawczym dokonuje się poprzez wykazanie jej z kodem tytułu ubezpieczenia 12 11 w raporcie ZUS RCA (lub ZUS RZA - jeśli podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu).

Od czego liczyć składki?

Podstawę wymiaru składki zdrowotnej dla osób przebywających na urlopie wychowawczym stanowi kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych (obecnie 520 zł).

Natomiast podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla tych osób stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy. Ustalona w taki sposób podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych nie może być jednak:

• wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty rocznego limitu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
   
• niższa niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Pracodawca może rozpocząć naliczanie składek za pracownika na urlopie wychowawczym dopiero po otrzymaniu od niego oświadczenia o braku innych tytułów do ubezpieczeń oraz braku prawa do emerytury lub renty (jest dostępny w serwisie www.druki.gofin.pl, w dziale Składki ZUS).

Limity podstaw wymiaru składek emerytalno-rentowych dla osób na urlopie wychowawczym dostępne są w serwisie www.wskazniki.gofin.pl.

Skutki wzrostu wynagrodzeń

W 2016 r. kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy wynosi 1.850 zł. Podwyżka minimalnej płacy niesie ze sobą szereg konsekwencji w składkach naliczanych za niektóre osoby ubezpieczone, m.in. wzrost wysokości najniższej podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych dla pracowników przebywających na urlopie wychowawczym. W 2016 r. to minimum wynosi 1.387,50 zł (tj. 75% z kwoty 1.850 zł). Jeśli więc przykładowo pracownik niepełnoetatowy, przebywający na urlopie wychowawczym, ma naliczane składki od podstawy wynoszącej 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia, w dokumentach rozliczeniowych sporządzonych za styczeń 2016 r. składki emerytalno-rentowe powinien mieć naliczone już od kwoty 1.387,50 zł (do grudnia 2015 r. była to kwota 1.312,50 zł).

Z kolei na skutek wzrostu od 1 stycznia 2016 r. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty limitu rocznej podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych, od tego dnia wzrosła też maksymalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób podlegających im w czasie korzystania z urlopu wychowawczego. Obecnie wynagrodzenie to wynosi 4.055 zł, wobec tego maksymalna podstawa dla tych osób wynosi 2.433 zł. Płatnicy powinni więc sprawdzić czy za styczeń 2016 r. do tej podstawy osobom przebywającym na urlopie wychowawczym przyjęli prawidłową kwotę (przykład).

Składki za pełnoetatowca

Jeśli pracownik jest zatrudniony na pełnym etacie, to ma zagwarantowane minimalne wynagrodzenie. Podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym nie może być dla niego niższa niż aktualnie obowiązująca kwota minimalnego wynagrodzenia. Od 1 stycznia 2016 r. powinna to więc być kwota 1.850 zł lub 1.480 zł - w przypadku pracownika w I roku pracy.