Gazeta Podatkowa nr 97 (825) z dnia 5.12.2011

Prowadzenie firmy w czasie urlopu wychowawczego

W obecnych czasach dość często się zdarza, że kobieta łączy wychowywanie dziecka z pracą zawodową. Bardziej przedsiębiorcze osoby otwierają własną firmę. Muszą jednak pamiętać, że korzystanie z takiego urlopu nie zwalnia ich z opłacania obowiązkowych składek do ZUS. W razie rozpoczęcia w tym czasie aktywności zawodowej obowiązkowo należy też o tym fakcie poinformować pracodawcę, który udzielił urlopu wychowawczego.

Ubezpieczenie na urlopie

Osoba, która przebywa na urlopie wychowawczym, ma "zagwarantowane" z tego tytułu ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Nie w każdym jednak przypadku jest to możliwe. Ubezpieczeniami tymi jest bowiem objęta tylko wtedy, gdy nie ma:

• ustalonego prawa do emerytury lub renty oraz
   
• innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

Oprócz ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, osoba korzystająca z urlopu wychowawczego podlega z tego tytułu obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Również w tym przypadku muszą być spełnione określone warunki. Jest bowiem nim objęta, jeśli nie podlega temu ubezpieczeniu z innego tytułu.

Zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz ubezpieczenia zdrowotnego, a w konsekwencji również rozliczanie składek na te ubezpieczenia za osobę przebywającą na urlopie wychowawczym należy do obowiązków pracodawcy.

ZUS przedsiębiorcy

Jeśli pracownica rozpocznie prowadzenie własnej działalności gospodarczej w okresie przebywania na urlopie wychowawczym, będzie musiała opłacać do ZUS składki ubezpieczeniowe tak jak każdy inny przedsiębiorca. Prowadząc działalność gospodarczą przedsiębiorca podlega z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu. Obowiązkowe jest też dla niego ubezpieczenie zdrowotne. Prowadzenie działalności daje możliwość przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Generalnie rozpoczynając własną działalność, w terminie 7 dni należy złożyć w ZUS druk zgłoszenia płatnika składek ZUS ZFA. Niemniej jednak osoba fizyczna, rozpoczynająca po raz pierwszy prowadzenie działalności gospodarczej jednoosobowo lub w formie spółki cywilnej, składa wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (elektronicznie lub w wybranym urzędzie gminy). Składa się go na formularzu CEIDG-1. Na podstawie danych w nim zawartych, ZUS sporządza pierwszorazowe zgłoszenie płatnika składek (formularz ZUS ZFA) bez potrzeby osobistego jego wypełniania i składania w ZUS.

Samodzielnie jednak należy dokonać w ZUS zgłoszenia siebie do ubezpieczeń na formularzu:

• ZUS ZUA - jeśli przedsiębiorca podlega zarówno ubezpieczeniom społecznym, jak i ubezpieczeniu zdrowotnemu,
   
• ZUS ZZA - jeśli przedsiębiorca podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń przedsiębiorca powinien dokonać w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń.

Obowiązkiem osoby prowadzącej działalność gospodarczą jest również rozliczanie i opłacanie składek ubezpieczeniowych. Składki na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorca opłaca od zadeklarowanej przez siebie kwoty. Kwota ta nie może być jednak niższa niż:

• 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe (w 2011 r. - 2.015,40 zł),
   
• 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia - jeżeli przedsiębiorca korzysta z ulgi przewidzianej dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą (w 2011 r. podstawa ta wynosi 415,80 zł, a w 2012 r. - 450 zł).

Składkę zdrowotną przedsiębiorca również opłaca od zadeklarowanej kwoty. Kwota ta nie może być jednak niższa niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku. W 2011 r. wynosi ona 2.704,31 zł.

Przedsiębiorcy podlegający z tytułu prowadzonej działalności obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym opłacają za siebie również składkę na Fundusz Pracy. Nalicza się ją od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania jej rocznego ograniczenia) wynoszących, w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (w 2011 r. - 1.386 zł).

Informacja dla pracodawcy

Od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej ustaną ubezpieczenia emerytalno-rentowe oraz ubezpieczenie zdrowotne z racji korzystania z urlopu wychowawczego. O fakcie rozpoczęcia własnego biznesu pracownica korzystająca z takiego urlopu powinna poinformować pracodawcę, który go jej udzielił. W tym celu składa stosowne oświadczenie. Obowiązek złożenia takiego oświadczenia wynika z art. 36 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.). Po uzyskaniu takiej informacji pracodawca zaprzestanie bowiem naliczania za taką osobę składek ubezpieczeniowych z tytułu przebywania przez nią na urlopie wychowawczym.