Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 13 (487) z dnia 1.07.2019

Wysokość składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe z tytułu wykorzystywania kolejnej części urlopu wychowawczego

1) Pracownica przebywała na urlopu wychowawczym od 1 lutego do 31 grudnia 2018 r. Z dniem 1 stycznia 2019 r. wróciła do pracy, z tym że faktycznie jej nie świadczyła, gdyż wykorzystała zaległe urlopy wypoczynkowe. Następnie od 1 marca do 31 maja 2019 r. skorzystała z kolejnej części urlopu wychowawczego. Z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Czy od 1 marca br. należało ustalić nową podstawę wymiaru składek na te ubezpieczenia, czy przyjąć poprzednio ustaloną? Nadmieniamy, że w 2018 r. podstawa ta została ograniczona do kwoty 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (faktycznie obliczona wynosiła 2.900 zł).

Za podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym w okresie od 1 marca do 31 maja 2019 r. należało przyjąć poprzednio ustaloną podstawę, z tym że ograniczoną do kwoty granicznej obowiązującej w 2019 r., czyli 2.859 zł.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, z zastrzeżeniem że nie może być ona:

• wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy oraz
   
• niższa niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 18 ust. 5b i 14 ustawy o sus).

Na temat ustalania podstawy wymiaru składek na ww. ubezpieczenia pisaliśmy m.in. w UiPP nr 2/2019, str. 10-11.

Pracodawca, obliczając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, przyjmuje więc przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy. Jeśli pracownik nie ma tak długiego okresu zatrudnienia, to uwzględnia w niej przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za pełne miesiące kalendarzowe poprzedzające urlop wychowawczy. Ustalona w ten sposób podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe jest ograniczona i maksymalnie nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, tzw. kwoty granicznej. Jeśli więc faktycznie ustalona podstawa wymiaru na ww. ubezpieczenia jest wyższa od kwoty granicznej, to należy ją obniżyć do tej kwoty. W bieżącym roku kwota graniczna wynosi 2.859 zł (60% z 4.765 zł), a w ubiegłym roku wynosiła 2.665,80 zł (60% z 4.443 zł).

Jak wyjaśnił ZUS w zakładce "Bieżące wyjaśnienia komórek merytorycznych Zakładu", w informacji z 24 lipca 2018 r. pt. "Zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych", dostępnej na stronie internetowej www.zus.pl: "(...) Podstawę wymiaru składek obliczasz na nowo, jeżeli w trakcie urlopu wychowawczego pracownik wrócił do pracy na co najmniej 3 miesiące kalendarzowe. Bez znaczenia jest, że w przerwie pomiędzy urlopami nastąpiła zmiana wymiaru czasu pracy. (...)". Zgodnie z tym stanowiskiem, jeżeli pracownica po przerwie nieprzekraczającej co najmniej 3 miesięcy kalendarzowych korzysta z kolejnej części urlopu wychowawczego, to pracodawca nie ustala nowej podstawy - przyjmuje poprzednio obliczoną. Dotyczy to też przypadków, gdy kolejna część urlopu wychowawczego przypada w następnym roku. Powinien jednak mieć na uwadze wskazane na wstępie limity obowiązujące w roku korzystania z urlopu wychowawczego. Powołany art. 18 ust. 5b ustawy o sus, zdanie drugie stanowi, że składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Pracownica od 1 lutego do 31 grudnia 2018 r. oraz od 1 marca do 31 maja 2019 r. przebywała na urlopie wychowawczym. Z tego tytułu podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalno-rentowym i ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym w okresie od 1 lutego do 31 grudnia 2018 r. stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie uzyskane za okres od lutego 2017 r. do stycznia 2018 r. Wyliczona podstawa wymiaru na przedmiotowe ubezpieczenia wyniosła 2.900 zł (2.900 zł x 12 m-cy : 12 m-cy). Ponieważ była ona wyższa od kwoty granicznej obowiązującej w 2018 r. (2.900 zł > 2.665,80 zł), za podstawę przyjęto tę kwotę 2.665,80 zł.

Pracodawca nie ustalał nowej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe z tytułu przebywania pracownicy na urlopie wychowawczym w okresie od 1 marca do 31 maja 2019 r., gdyż przerwa między korzystaniem z urlopu wychowawczego wyniosła dwa miesiące kalendarzowe. W związku z tym przyjął poprzednio obliczoną podstawę, przy czym ze względu na to, iż nadal była ona wyższa od kwoty granicznej obowiązującej w 2019 r. (2.900 zł > 2.859 zł), ograniczył ją do tej kwoty, tj. do 2.859 zł.

Przypominamy, że podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób korzystających z urlopu wychowawczego stanowi kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego, który od 1 listopada 2018 r. wynosi 620 zł.

2) Od 17 czerwca br. pracownica przebywa na urlopie wychowawczym i z tego tytułu podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Obliczona podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe jest wyższa od kwoty granicznej (2.859 zł), dlatego została przez nas ograniczona do tej kwoty. Czy za czerwiec br. powinniśmy przyjąć tę kwotę za podstawę, czy też obniżyć ją proporcjonalnie do okresu podlegania w czerwcu tym ubezpieczeniom?

W razie rozpoczęcia (także zakończenia) urlopu wychowawczego w trakcie miesiąca, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe zmniejsza się proporcjonalnie do okresu podlegania przedmiotowym ubezpieczeniom w tym miesiącu. W tym celu ustaloną podstawę dzieli się przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca i mnoży przez liczbę dni podlegania przedmiotowym ubezpieczeniom. Nie dokonuje się natomiast zmniejszenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Składka na to ubezpieczenie jest bowiem miesięczna i niepodzielna (art. 79 ust. 2 ustawy zdrowotnej).

W okolicznościach podanych w pytaniu, w czerwcu br. z tytułu korzystania z urlopu wychowawczego podstawa wymiaru:

• składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe wynosiła 1.334,20 zł, zgodnie z wyliczeniem: 2.859 zł : 30 dni czerwca x 14 dni podlegania ww. ubezpieczeniom,
   
• składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosiła 620 zł.