Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 1 (331) z dnia 1.01.2013

Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz zdrowotna za osobę na urlopie wychowawczym

Pracownica od ubiegłego roku przebywa na urlopie wychowawczym. Ustalona przez pracodawcę podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosi 1.500 zł. Czy od 1 stycznia br. powinniśmy składki na te ubezpieczenia ustalać od podstawy w wysokości 1.600 zł?

Jeżeli pracownica jest zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, to od 1 stycznia 2013 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym nie może być niższa niż 1.600 zł.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osoby przebywającej na urlopie wychowawczym stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających ten urlop, nie wyższa niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Tak wynika z art. 18 ust. 5b i 14 ustawy o sus. W okresie od 1 grudnia 2012 r. do 28 lutego 2013 r. maksymalna podstawa wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia wynosi 2.106,13 zł miesięcznie.

Zgodnie ze stanowiskiem ZUS, przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osoby przebywającej na urlopie wychowawczym należy stosować zasady analogiczne jak przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, określone w art. 36 i nast. ustawy zasiłkowej, z wyłączeniem m.in. pomniejszania podstawy wymiaru o kwoty składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez pracownika. Przepis art. 45 ust. 1 ustawy zasiłkowej stanowi, że podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia, a w przypadku pracowników w pierwszym roku pracy - 80% minimalnego wynagrodzenia po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia.

Biorąc pod uwagę powołany przepis i wyjaśnienia ZUS należy przyjąć, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika "pełnoetatowego" z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym nie może być niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę, czyli w 2013 r. nie niższa niż 1.600 zł (a jeżeli jest w pierwszym roku pracy nie niższa niż 1.280 zł). Dla pracownika "niepełnoetatowego" kwota ta jest proporcjonalnie zmniejszona do wymiaru jego czasu pracy. Zasadę tę stosuje się wówczas, gdy przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownika jest niższe od ww. kwot.

Od 1 stycznia 2013 r. podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osoby przebywającej na urlopie wychowawczym stanowi kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych. Tak stanowi art. 81 ust. 8 pkt 10 ustawy zdrowotnej w brzmieniu wprowadzonym art. 6 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (do dnia oddania niniejszego numeru do druku ustawa nie została ogłoszona). Kwota specjalnego zasiłku opiekuńczego wynosi 520 zł miesięcznie.

Do 31 grudnia 2012 r. podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osoby na urlopie wychowawczym stanowiła kwota odpowiadająca wysokości świadczenia pielęgnacyjnego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych. Świadczenie to także wynosi 520 zł miesięcznie.

Pracownica od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2013 r. przebywa na urlopie wychowawczym i z tego tytułu podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Pracownica jest zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy i zgodnie z umową ma określone wynagrodzenie w wysokości minimalnego (w 2011 r. przed przejściem na urlop wychowawczy była to kwota 1.386 zł). Za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy, tj. za okres od stycznia do grudnia 2011 r. pracownica uzyskała wynagrodzenie w wysokości 16.632 zł, tj. 1.386 zł x 12 m-cy. Zatem przeciętne miesięczne wynagrodzenie wynosi 1.386 zł. Kwota ta jest niższa od najniższej podstawy, która dla pracownika "pełnoetatowego" w 2012 r. wynosiła 1.500 zł, a od 1 stycznia 2013 r. wynosi 1.600 zł. Pracodawca składki oblicza więc od najniższych podstaw (za okres do grudnia 2012 r. - od kwoty 1.500 zł; a od stycznia 2013 r. - od kwoty 1.600 zł).

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne do 31 grudnia 2012 r. stanowiła kwota świadczenia pielęgnacyjnego, a od 1 stycznia br. stanowi kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, czyli kwota 520 zł.