Wymiar urlopu wychowawczego po skorzystaniu z pracy w obniżonym wymiarze

Pracownica przebywała na urlopie macierzyńskim i rodzicielskim, bezpośrednio potem przez okres roku pracowała w obniżonym wymiarze (w okresie, w którym mogłaby korzystać z urlopu wychowawczego), a pod koniec tego rocznego okresu złożyła wniosek o urlop wychowawczy w pełnym wymiarze. Czy czas pracy na część etatu skrócił urlop wychowawczy o rok? Czy jest możliwość wypowiedzenia umowy pracownicy na tym urlopie?

Odpowiedź na pierwsze pytanie jest przecząca. Natomiast odnośnie wypowiedzenia umowy pracownikowi na urlopie wychowawczym, to w niektórych przypadkach jest to możliwe.

W sytuacji przedstawionej w pytaniu pracownica w pierwszej kolejności skorzystała z urlopów z tytułu rodzicielstwa (macierzyńskiego i rodzicielskiego), a następnie z uprawnienia do podjęcia pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy w okresie, w którym mogłaby korzystać z urlopu wychowawczego. Zazwyczaj uprawnienie to, przewidziane w art. 186⁷ K.p., wykorzystywane jest w wymiarze roku, ponieważ z takim właśnie okresem związana jest szczególna ochrona zatrudnienia pracownika.

Brzmienie art. 186⁷ K.p. sugeruje ścisły związek uprawnienia do pracy w obniżonym wymiarze z urlopem wychowawczym. Może się więc pojawić pytanie, czy skorzystanie z możliwości pracy w obniżonym wymiarze na podstawie wspomnianego przepisu nie redukuje urlopu wychowawczego o okres wspomnianej pracy. Regulacje Kodeksu pracy nie dają jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Nasze Wydawnictwo zwróciło się jednak do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej o zajęcie stanowiska w sprawie. Resort pracy w piśmie z dnia 29 października 2014 r. uznał, że pracownik, który skorzystał z pracy w obniżonym wymiarze na podstawie art. 186⁷ K.p., może złożyć wniosek o pełny wymiar urlopu wychowawczego. Ministerstwo opowiedziało się więc za koncepcją oddzielnego traktowania obu uprawnień (patrz ramka).

Generalnie pracownik korzystający z urlopu wychowawczego objęty jest szczególną ochroną zatrudnienia. Prawo pracy przewiduje jednak przesłanki wyłączające taką ochronę. Należą do nich:

upadłość lub likwidacja zakładu pracy,
wystąpienie okoliczności uzasadniających dyscyplinarne zwolnienie,
przeprowadzanie zwolnień na podstawie ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2018 r. poz. 1969), zwanej ustawą o zwolnieniach grupowych.

Pierwsze dwie przesłanki wskazane powyżej mogą wystąpić u ogółu pracodawców, ostatnia natomiast tylko u tych, którzy podlegają ustawie o zwolnieniach grupowych, tj. zatrudniają co najmniej 20 pracowników i nie są wyłączeni spod działania tej ustawy na mocy przepisów odrębnych. W takim przypadku pracodawca może wypowiedzieć umowę pracownikowi przebywającemu na urlopie trwającym co najmniej 3 miesiące, w tym na urlopie wychowawczym (art. 5 ust. 1 i 3 ustawy o zwolnieniach grupowych). Wypowiedzenie musi jednak nastąpić z przyczyn niedotyczących pracownika.

"(...) prawo do obniżenia wymiaru czasu pracy na podstawie art. 186⁷ K.p. jest odrębnym i niezależnym uprawnieniem wobec urlopu wychowawczego aczkolwiek z tym urlopem funkcjonalnie powiązanym z tego względu, że przysługującym pracownikowi uprawnionemu do urlopu wychowawczego. Tym samym okres pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego nie wpływa na wymiar urlopu wychowawczego. (...)".

Odpowiedź Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 października 2014 r. udzielona na zapytanie naszego Wydawnictwa